Essayer to francuskie słowo, które w dosłownym przekładzie znaczy tyle co próba. Powstałe od tego pojęcie esej należy więc rozumieć jak próbę, którą podejmuje piszący w celu odnalezienia odpowiedzi na postawione pytania.
Sztuka pisania esejów jest tak odległa, jak historia powstania pisma. Gdyby eseje były formą niepisarską, można by stwierdzić, że każdy z nas jest eseistą, bo nie jeden raz w naszych myślach czy wypowiedziach rozprawiamy o jakimś problemie, przedstawiając różne opcje jego rozwiązania.
Esej jako forma wypowiedzi pisemnej
Esej jako forma wypowiedzi pisemnej ma charakter otwarty. Autor przedstawia problem, ale wcale nie musi dojść do jego rozwiązania. Może zakończyć swoją pracę pytaniem i w ten sposób zostawić czytelnikom miejsce na ich własną, osobistą refleksję nad przeczytanym tekstem, która stanie się dla czytelnika jego próbą znalezienia prawdy, jego drogą do rozwiązania problemów. Ze względu na rodzaj poruszanych problemów esej może mieć formę rozprawy filozoficznej, naukowej albo krytycznej. Ten ostatni rodzaj to eseje oparte na krytyce dzieła literackiego, plastycznego czy filmu. Osobiste, jak najbardziej subiektywne podejście do omawianego problemu to podstawowa cecha eseju. Ale żeby nasze rozważania były wartościowe nie tylko dla nas, ale przede wszystkim dla czytelnika, trzeba wiedzieć jak napisać esej. Język rozprawy powinien być poprawny, wartościowy pod względem zawartości słów o charakterze pojęć specjalistycznych, związanych z tematem. Język bogaty, niewulgarny i nieprostacki, bez nadmiernych ozdobników, które przysłonią rozważane zasadnicze kwestie. Esej musi być perfekcyjny pod względem ortograficznym, gramatycznym, interpunkcyjnym.
Jak napisać esej?
Podczas tworzenia rozprawy autor przedstawia swój punkt widzenia. Nie oznacza to jednak, że esej to zlepek bezsensownych zdań, luźnych przemyśleń, haseł rzucanych „sobie a muzom”. Mimo wielkiej dawki subiektywizmu treść eseju nie może mieć charakteru bezsensownego lania wody, czy mówienia od rzeczy. Dzięki lekturze dobrego eseju czytelnik powinien wzbogacić swoją wiedzę na określony temat i obudzić w sobie pragnienie wypracowania własnego poglądu na dany temat. Dobrze napisany esej, nawet jeśli jest długi, nie powinien zanudzić czytającego, ani zrazić stopniem trudności albo przeciwnie – nieskładnym, prostackim językiem.
Podczas pisania eseju dopuszcza się nawet wielokrotne stosowanie dygresji. Dygresje przenoszące nas w obszar innych problemów autora albo w świat literatury, sztuki, filmu nie mogą być całkowitym oderwaniem od zasadniczego problem. Odejście od tematu zawsze w konsekwencji powinno służyć przybliżeniu rozwiązania problemu.
